کشف حجاب و اعمال قدرت در حاکمیت رضاشاه

واقعه کشف حجاب

بی حجاب کردن اجباری زنان ایرانی در نیمه دهه 1310، از میان تمام سیاست های تجدد خواهانه رضاشاه، بیشترین سهم را در عدم محبوبیت او در میان ایرانیان داشت. به عبارت دیگر کشف حجاب از جمله سیاست های مدرن سازی رضاشاه و شاید چالش برانگیزترین آن ها بود.

 

ماجرا از این قرار بود که رضاشاه پس از مسافرت به ترکیه و دیدار با آتاتورک تصمیم گرفت در ایران نیز همان سیاست را اجرا کند. در کنار نقش خاندان پهلوی در واقعه کشف حجاب، نباید بازیگران اصلی و پشت پرده این نمایش نامه را نادیده گرفت؛ یعنی دولت های روس، انگلیس و غرب گرایانی که قبل و بعد از مشروطه با تفکرات تجددگرایانه خود و تحت حمایت دولت های بیگانه دست اندر کار فراهم سازی های کشف در ایران بودند. از فعالیت های انجمن سری فراماسونری و فرقه ضاله بهائیت که از جمله عوامل و طراحان این نقشه شوم بودند نباید غفلت کرد.

 

صدیقه و یحیی دولت آبادی در زمره افرادی اند که با اتکا به حمایت بیگانگان، پیشاهنگ پدیده کشف حجاب در ایران شدند. یحیی دولت آبادی 36 سال قبل از کشف حجاب به محمد علی فروغی می گوید: «زن های ما دیر یا زود از این چادر سیاه بیرون خواهند آمد...» همو پس از فرمان کشف حجاب، از پرده دری و بی حجابی رضاشاه دفاع می کند و افتخار میکند که دختریان او در جشن فارغ التحصیلی، بدون پوشش  اسلامی شرکت نموده و این رفع حجاب را از کارهای سترگ رضا می داند و می گوید: «تصدیق باید که جز قدرت و اراده محکم شاه پهلوی رفع حجاب، بسیار مشکل بود.»

 

این گفته های او نشان می دهند که سیاست کشف حجاب تنها یک سیاست رضاخانی نبود، بلکه برنامه ای بود که از حدود 36 سال قبل از سیاست رضاشاه برای آن نقشه چیده شده بود و رضاشاه عامل کسانی دیگر بود و بودند کسانی که از مدت ها قبل در صدد طرح این نقشه بودند، ولی به  دنبال فردی می گشتند که بتواند نیات آنها را جامه عمل بپوشاند.

 

مقدمات کشف حجاب اگرچه در دروه ریاست وزرایی فروغی انجام شد اما مجال نیافت اجرای آن را در دولتش شاهد باشد به همین جهت قرعه کار به نام محمود جم زده شد. این مسئله بیشتر ناشی از یک اختلاف سلیقه در امور اداره کشور با رضا شاه بود که فروغی را از اقدام این کار بازداشت چرا که بنا بر بعضی شواهد فروغی خیلی موافق با این اقدام نبوده به همین جهت به راحتی از سوی رضاشاه کنار گذاشته شد و محمود جم که شخصیت فرمانبردار او بیشتر به چشم می آمد عهده دار انجام این کار شد.

 

در آغاز برای پیش برد این سیاست زمینه سازی های زیادی صورت گرفته شد چرا که برای زنان و مردان ایرانی مقوله کشف حجاب یکی از غیر قابل تصورترین مسائل زندگی خود بود و نمی توانستند به این راحتی با  این مقوله کنار بیایند به همین جهت زمینه سازی ها بیشتر در حطیه روانشناسی افراد حرکت می کرد. از جمله این مسائل ایجاد شعارهایی مبنی بر اینکه این کار در راستای امنیت بیشتر زنان است که در نتیجه توسعه کشور به وجود می آید و این خود اقدامی است در جهت امنیت و آسایش مردم ایران.

 

هر چند همانطور که قابل پیش بینی بود مردم ایران به خصوص زنان ایران به شدت با سیاست مخالفت کرده و تمام تلاش خود را برای ایجاد ممانعت در این قضیه به کار انداختند. دراین راستا رژیم شاه نیز برای رسیدن به اهداف خود با اعمال زور و اجبار سعی داشت اهداف خود را پیش ببرد. این مسئله باعث شد که حاکمیت به خصوصی ترین حریم زندگی ایرنیان نفوذ پیدا کند.

 

در واقع این نفوذ به حریم خصوصی از یک سو به ظاهر در جهت سیاست های کشف حجاب بود اما در باطن قضیه باعث می شد که حریم های خصوصی در معرض دید قرار گیرد و هر حرکت خارج از کنترل، تحت کنترل قرار گیرد. این مسئله شاید یکی از ویژگی های همه دولت های مدرن باشد که با ابزار های مدرن سعی در کنترل زندگی شهروندان خود دارند. اما باید این نکته را در نظر گرفت که هیچ حاکمیت مدرنی به شکل عریان به حریم خصوصی افراد وارد نمی شود و سعی می کند راه های کم هزینه تری را انتخاب کند.

 

این موضوع خود یکی  از تناقض آمیز ترین مسائل دوران رضاشاه بود و این مسئله بدین دلیل بود که کشف حجاب تحت لوای هیج قانونی انجام نگرفته بود بلکه ریشه در یک زور گویی دیکتاتور مآبانه ای بود در جهت حفظ حیات حاکمیت و اهداف قدرت های بزرگ.

 

اگر این موضوع را با این دید نگاه کنیم که در ماجرای کشف حجاب هیچ نیت صادق و دلسوزانه از سوی حاکمیت وجود نداشت یک گزاره بسیار مهم از این مسئله منتج می شود آن هم این است که رضاشاه تمام این اقدامات را در جهت یک کنترل سیاسی برای اعمال قدرت در پیش گرفته بود و برای رسیدن به این کنترل حریم خصوصی اشخاص و افراد در معرض دید حاکمیت قرار داد.

 

همچنین این نحوه از کنترل علاوه بر نفع رسانی به حاکمیت، منافع زیادی را برای کشورهای استعمار گر به همراه داشت. در واقع با ایجاد مدل های غربی سعی می شد رقابتی در بین زنان ایرانی برای مصرف پارچه ها و لباس های خارجی شکل بگیرد که از این طریق علاوه بر بی هویت کردن زنان ایرانی، کالاهای خود را به فروش برسانند.

 

حاکمیت با پیروی از یک تجدد آمرانه نوع جدیدی از برخورد را در زیست حیات ایرانی به ارمغان آورد که با زندگی و پیشینه ایرانیان کاملا نامانوس بود. اما در نهایت این مردم ایران بودند که مقاومت های پنهان و آشکار خود برنامه های این سبک از حکم رانی را با شکست همراه کرد.

 

منابع:

1.استفانی کرونین، رضاشاه و شکل گیری ایران نوین، ترجمه مرتضی ثاقب فر، انتشارات جام، 1387

2.یحیی دولت آبادی، حیات یحیی،تهران، فردوسی، 1361،ج4

3.رضا مختاری اصفهانی، پهلوی اول از کودتا تا سقوط، تهران، پژوهش های نوین تاریخی،1392

4.تورج اتابکی، تجدد آمرانه، ترجمه مهدی حقیقت خواه،ققنوس،1391 

http://www.irdc.ir/fa/content/55039/default.aspx

5.فاطمه استاد ملک، حجاب و کشف حجاب در ایران، تهران،عطایی، 1367

مهدویت وامنیت

حکومت منتظران و امنیت

در فرهنگ انتظار وجود ناامنی، فساد و ناتوانی در تامین امنیت یکی از نشانه های حکومت جور و باطل است:

«یأتیکم بعد الخمسین و المائه اُمراء کفرة و أمناء خونة و عرفاء فسقة فتکثر التجّار و تقلّ الأرباح، و یفشو الربا، فتکثر أولاد الزنا، و تغمر السفاح، و تتناکر المعارف، و تعظم الأهلة، و تکتفی النساء بالنساء و الرجال بالرجال ».

امام صادق (علیه اسلام) نیز ظلم و ستم، هراس از حاکمان، کمی محصولات، گرسنگی و ... از نشانه های حکومت ظالمان و ستم گران می خواند و این گونه حکومت ها را از نشانه های ظهور حجت آل محمد می داند و به آیه شریفه: ( وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْ‌ءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَ الْجُوعِ وَ نَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَ الْأَنْفُسِ وَ الثَّمَرَاتِ ) (32) استناد می کند. (33)

در روایت دیگری امام صادق (علیه السلام)، وجود ناامنی و فساد و نگرانی عمومی را مشخصه حکومت جور و باطل معرفی می کند: در حکومت جور امنیت وجود ندارد و مردم به شدت نگران و مضطربند. زلزله، فتنه، مصیبت و طاعون مردم را می آزارد، ناسازگاری مردم شدت می یابد و آتش جنگ و جدال میان مردم روشن می شود. تشتت در دین به اوج می رسد و نگرانی های روحی و روانی تشدید می شود تا آن جا که مردم هر روز و شب آرزوی مرگ می کنند. (34)

افزون بر فرهنگ انتظار در آیات وحی نیز وجود ناامنی و فساد از نشانه های حکومت جور معرفی شده است:

(وَ إِذَا تَوَلَّى سَعَى فِی الْأَرْضِ لِیُفْسِدَ فِیهَا وَ یُهْلِکَ الْحَرْثَ وَ النَّسْلَ وَ اللَّهُ لاَ یُحِبُّ الْفَسَادَ )؛ (35)

هنگامی که قدرت می یابند، در راه فساد در زمین می کوشند، و زراعت ها و چهارپایان را نابود می سازند خدا فساد را دوست نمی دارد.

در برابر این حکومت، حکومت های حق خواهان امنیت و رفاه عمومی هستند و در تأمین این مهم کوشش بسیار دارند. برای نمونه آن زمان که ابراهیم (علیه السلام) به منصب امامت رسید: ( قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً ) (36) تامین امنیت و رفاه عمومی را خواستار شد:

(وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هذَا بَلَداً آمِناً وَ ارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ )؛ (37)

و هنگامی را که ابراهیم عرض کرد: پروردگارا این سرزمین را شهر امنی قرار ده و اهل آن را- آنها که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده اند- از ثمرات روزی ده.

این آیه به قرینه سیاق پیشینی: ( قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً ) (38) تامین امنیت، رفاه عمومی و فراهم ساختن زمینه های مناسب برای عبادت را از خواسته ها و تکالیف پیشوایان دینی قرار می دهد.

حضرت علی (علیه السلام) نیز که وظیفه اصلی حاکم اسلامی را ایجاد امنیت و استقرار آرامش می دانست در حکومت خویش ناگزیر از جنگ با کسانی شد که امنیت داخلی را به مخاطره افکنده بودند:

اللهم إنّک تعلم أنّه لم یکن الذی کان منا منافسة فی سلطان و لاالتماس شیء من فضول الحطام و لکن انزدّالمعالم من دینک و نظهر الأصلاح فی بلادک فیأمن المظلومون من عبادک و تقام المعطّلة من حدودک؛ (39)

خدایا تو می دانی که جنگ و درگیری ما برای به دست آوردن قدرت و حکومت و دنیا و ثروت نبود بلکه می خواستیم نشانه های حق و دین تو را به جای گاه خویش باز گردانیم و در سرزمین های تو اصلاح را ظاهر کنیم تا بندگان ستمدیده ات در امن و امان زندگی کنند و قوانین و مقررات فراموش شده تو بار دیگر اجرا گردد.

امام زمان ( عجل الله تعالی فرجه الشریف ) نیز وقتی ظهور کنند و حکومت عدل خویش را برقرار سازند با ناامنی مبارزه می کنند و عوامل ناامنی را از میان می برند؛ به گونه ای که سراسر هستی پر از عدل و داد خواهد شد و امنیت افراد کاملاً تامین می گردد.

بنابراین منتظران حضرت ولی عصر با الهام از آیات وحی، تامین امنیت را وظیفه حکومت می دانند و امنیت را یک کالای عمومی معرفی می کنند و این مهم را بر دوش حکومت اسلامی می نهند چه این که:

الف. تامین امنیت از سوی خود افراد- هر چند بهترین گزینه است و امنیت را برابر با نیازها می سازد- ولی هزینه های بسیار زیادی دارد و توان و قدرت فراوانی می طلبد و شهروندان فاقد این توان و امکانات هستند.

ب. وقتی افراد از ناامنی رنج می برند و برای فرار از هرج و مرج به زندگی اجتماعی تن می دهند و حقوق و آزادی های طبیعی خویش را به دولت وا می نهند خود دولت را به عنوان متولی امنیت به رسمیت می شناسند و از میان بد و بدتر دولت را انتخاب می کنند.

چنان که فرهنگ انتظار و آیات وحی امنیت را یک کالای همگانی معرفی می کند که دولت تامین گر آن است در اعلامیه حقوق بشر نیز امنیت فردی یک کالای عمومی است: « حمایتی که جامعه به هر یک از افراد و اعضای خود برای حفظ جان، حقوق و دارایی آنها اعطا کرده است ». و در ماده چهارم اعلامیه حقوق بشر سال هشتم انقلاب فرانسه امنیت حمایت و معاونت هم جامعه برای تامین حقوق هر یک از اعضای خود است.

بنابراین دولت چه حداقلی و چه حداکثری وظیفه تامین امنیت را دارد. وقتی دولت تامین امنیت را بر عهده می گیرد در برابر زندگی اجتماعی و مزایای آن از شهروندان خواسته هایی دارد که این خواسته ها تا وقتی در راستای تامین امنیت قرار دارد با امنیت فردی ناسازگار نمی نماید و با مقاوله نامه کار اجباری همخوان است. برای نمونه دولت می تواند خدمت نظام وظیفه را اجباری کند، از افراد دیگر دفع آفات، آتش سوزی ها، سیل، زلزله و ... یاری طلبد و متخلفان را بازخواست و توبیخ کند. حکومت منتظران در راستای تامین امنیت ملی نخست باید امنیت داخلی و اجتماعی را تامین کند و پس از آن امنیت ملی را دنبال کند. امنیت ملی کشورها با امنیت داخلی و اجتماعی و فردی ایشان پیوند عمیق و شدید دارد. هر کشوری که از ناامنی داخلی رنج ببرد از امنیت ملی خوبی برخوردار نیست و هر کشور که امنیت داخلی و اجتماعی در خور قبولی داشته باشد به همان نسبت امنیت ملی خوبی دارد.

بنابراین شایسته است نخست درباره امنیت داخلی و عوامل ناامنی و راه کارهای تامین امنیت فردی و داخلی بحث شود و آن گاه امنیت ملی مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

 http://www.irdc.ir/fa/content/55039/default.aspx

از عمرکشون تا شیعه کشون

از حضرت امام ‌باقر- علیه‌السلام- روایت شده است که فرمودند:

بندۀ خدا روز قیامت محشور شود، درحالی‌که دستش به خونى آلوده نشده است. [ظرفی] همانند [ظرف] خون‌گیریِ حجامت یا بیشتر از آن را به دستش می‌دهند و می‌گویند: «این سهم توست از خون فلان کس.» او عرض می‌کند: «پروردگارا، تو خود می‌دانی جانِ مرا گرفتى درحالی‌که من خون کسى را نریخته بودم [و هیچ خونى بر گردنم نبود].» خداوند فرماید: «آرى، [اما] تو از فلانى روایتى چنین‌وچنان شنیدى و به‌ضرر او بازگو کردى. پس زبان‌به‌زبان به فلان ستمکار رسید و بدان روایت، او را کشت. این بهرۀ تو از خون اوست.» (محمدبن‌یعقوب کلینی، کافی، ج۲، ص۳۷۰. سند این روایت صحیح است)

کسانی که بی پرده به مقدسات اهل سنت توهین می‌کنند، اندکی در این روایت تأمل کنند، انتشار یک روایت صحیح و مطلب حقی که قابل فهم دیگران نیست، چنین بازخواستی را در پی دارد، فحش و دشنام و توهین که دیگر جای خود دارد!

متأسفانه رفتارها و اقدامات ناشایست بعضی افراد در کشورهایی همچون کشور ما، سبب شده تا بسیاری از شیعیان در کشورهایی همچون عربستان، عراق و پاکستان و… تحت فشار قرار گرفته و حتی جان خویش را نیز از دست بدهند.

کافی است لحظه‌ای خود را به جای آن مسلمان اهل‌سنتی قرار بدهید که همواره از شیعه نزد او بدگویی شده است و شیعه را برای او به عنوان فرقه‌ای گمراه و بدعت‌گذار شناسانده‌اند، و حالا فیلم‌ها و صوت‌هایی برای او پخش می‌شود که به مقدسات او به صورتی آشکار لعن و دشنام داده می‌شود.

آری، متأسفانه امروز فیلم‌ و صوت بعضی از جلسات دست‌آویزی است برای دور نگاه داشتن ملت‌های مسلمان از حقیقت رسالت رسول الله، صلی‌الله علیه وآله.

این فیلم‌ها دست‌آویزی است برای قتل شیعیان عراق، پاکستان ودیگر کشورهای اسلامی!

یک استشهادی وهابی با این فیلم‌ها روزانه ده‌ها شیعه می‌کشد، خود را فریب ندهیم، ما در مقابل اعمال خود مسئولیم و بی‌تفاوتی نسبت به اثرات این مراسم، قطعا عقاب اخروی خواهد داشت.